Dit verhaal is een gevolg van een ondezroek naar Sophia Genis, die in meerdere bronnen vermeld wordt als directrice van een Inrichting voor Zenuwzwakke Dames te Ede, onder andere gevestigd in de villa's Ruimzicht en Home.
De villa Home aan de Grindweg in Ede
In het boek “De Stationsweg in Ede – de geschiedenis van een laan met allure” (ISBN 9789082120301) geschreven door Kees van Lohuizen, wordt op pagina 112 het verhaal verteld van de villa Beukbergen, die tot 1977 op Stationsweg stond maar gesloopt werd voor de bouw van een nieuw politiebureau.
Het verhaal van Kees over Beukbergen begint met: “Het huis Beukbergen stond op nr. 3 en is in plm. 1884 gebouwd”. Echter, het bouwjaar was 1873. En het huis heette toen Home.
Deze naam komt verder niet in de tekst van het boek voor, maar achterin is een overzicht van notariële aktes te vinden. En daarin is met het huisnummer 1a een acte met het volgnummer 6200 van 2 maart 1903 opgenomen. (Aan de Stationsweg heeft huisnummer 1a overigens nooit bestaan, maar dit terzijde).
Die akte betreft de verkoop van het pand Home aan de Stationsweg.
In het onderzoek naar Sophia Genis en haar inrichtingen voorverpleging van zenuwzwakke en krankzinnige dames was ook een villa Home naar voren gekomen.
De bovengenoemde akte betreft de verkoop, in 1903, van villa Home aan de Stationsweg door Antoinetta Jacoba Hoijnck van Papendrecht aan burgemeester Florent Sophius op ten Noort te Ede:
In de acte wordt ook de kadastrale aanduiding genoemd: sectie K, perceelnummer1861. De auteur had bij het onderzoek voor zijn boek nog niet de mogelijkheid om de tegenwoordig in de studiezaal van het Edese gemeentearchief beschikbare Kadastrale Archiefviewer te gebruiken. Dat is een software van het Kadaster waarmee op simpele wijze van elk perceel en gebouw de historie te reconstrueren valt.
Maar de Kadastrale Legger was al wel beschikbaar, en die zal hij ook veelvuldig hebben gebruikt bij zijn onderzoek voor dit boek. Het is een beetje raadselachtig dat hij K1861 niet heeft “uitgevlooid”. Want dan had hij gevonden dat dit perceel op de eerste kadastrale kaart van Ede, de minuut 1832, geregistreerd was als K617.
De eigenaar was Gerrit Jan Mellink. Hij verkoopt de grond in 1872 aan Willem Hubrecht Daniel Broers, Ontvanger der Rijksbelastingen.
Broers koopt er van het buurschap Ede-Veldhuizen nog een klein stukje grond bij aan de straatkant, en laat in 1873 een huis bouwen, Het boek zegt “plm. 1884" , maar dat is niet juist, En dat huis, uit 1873 was niét de villa Beukbergen zoals deze op vrij veel foto’s voorkomt. Want de latere villa, met drie verdiepingen, is ontstaan uit de verbouwing van Home door Op ten Noort, in 1903. Toen Op ten Noort het pand weer verkocht heette het in de akte Beukbergen, dus de veronderstelling lijkt gewettigd dat deze naam er door Op ten Noort aan gegeven zal zijn.
Zoals gezegd, de villa Beukbergen komt op veel foto’s voor. Allemaal met dezelfde, drie verdiepingen hoge voorgevel.
Met één uitzondering: in de verzameling van de Vereniging Oud Ede bevindt zich foto HME 316002:
Het bijschrift zegt:
“Villa Beukbergen.
Aan de Stationsweg nr 2 in Ede in de villa Beukbergen woonde de arts-geneesheer Geurt Benjamin Leeuwen. Hij kwam op 20 oktober 1910 uit Ermelo naar Ede en vertrok op 14 september 1927 naar Sliedrecht.
Na een verbouwing die vóór 1904 plaatsvond, werd het gebouw dubbel bewoond. Aan de ene kant de arts Jhr Jean Marie Anthonie Grevers-Leuven en aan de andere kant het gezin van de gep. luit. kol. der Mariniers Justinus Cornelis Jan Benjamin Anne Josselin de Jong, die zich hier op 9 juni 1904 vanuit Amsterdam vestigde.
Beide bewoners zijn in 1915, respectievelijk 1916 uit Ede vertrokken. Tussen de bomen links ziet men nog vaag de watertoren staan”.
Dit bijschrift is typerend voor de vaak miserabele kwaliteit van de bijschriften in zowel de fototcollectie van de Vereniging Oud Ede als van de gemeente Ede. ‘t Is betreurenswaardig dat hier zo weinig aandacht voor is, want daardoor gaaat veel historische informatie verloren.
Om bij deze foto te blijven:
A) Op de foto zien we niet Beukbergen. Het is een opname die gemaakt is door het Arnhemse fotoatelier van Brainich & Leusink, en dit bedrijf sloot in 1904 de deuren. Omdat Beukbergen pas in 1903 is gebouwd, toont foto HME316002 ons de voorloper, en dat was Home. Wie goed kijkt ziet dat het balkon en de dragers dezelfde zijn als op foto’s van Beukbergen na de verbouwing. Hieronder een uitsnede van HME 310019 (Ver. Oud Ede).
B) Het opnemen van de naam van de arts-geneesheer sic!) Leeuwen bij foto HME 31602 is ook niet juist. Dr. van Leeuwen kwam niet op 20 oktober 1910 naar Ede, maar op 20 oktober 1916. Hij ging wonen op het adres Stationsstraat 2, en dat werd in 1921 Stationsweg 3. Dat was toen Beukbergen.
C) Het was niet de arts Jean Marie Anthonie Grevers-Leuven, maar Jean Marie Antoine Gevers-Leuven.
D) Toen de foto gemaakt werd was de straatnaam nog Grindweg. Maar straatnamen waren eigenlijk nog niet gangbaar, men volstond met huisnummers. Pas in 1910 is er sprake van Stationsweg (ook wel Stationsstraat).
E) "Tussen de bomen links kan op HME316002 nooit, ook niet vaag, de watertoren worden gezien. Zoals ook op HME 310019 te zien is stond de watertoren niet links, aar echts achter de villa.
De villa Home op foto HME 316002 is ook in huur geweest bij Sophia Genis, als onderdeel van haar Inrichting voor Zenuwzwakke Dames. In 1900 deed zij deze inrichting over aan dr. Mensonides, die in 1902 de inrichting sloot. De eigenares van de villa, Antoinette Jacoba Hoijnk van Papendrecht, was in die dagen tevens patiënte van Genis resp.Mensonides.
Jan Kijlstra 7/10/2019