Dit verhaal is één van de resultaten van een onderzoek naar Sophia Genis, die tussen 1898 en 1900 in Ede meerdere, zij het kleinschalige, inrichtingen had voor verpleging van Zenuwzwakke en Krnakzinnige Dames.
Sophia Genis en de villa Home aan de Stationsweg in Ede
Op 15 januari 1872 passeert notaris W.F.J. Fischer de acte van Verkoop en Koop, nummer 380, waarmee Gerrit Jan Mellink een hoek bouwland verkoopt aan Willem Hubrecht Daniel Broers, ontvanger der Rijksbelastingen. Het betreft het kadastrale perceel sectie K nummmer 617, gelegen aan de Grindweg re Ede.
Hij woonde blijkens de burgelijke stand (persoonskaart) sinds 27 november 1867 in Ede op het adres Dorp 145. Dat is nu de westelijke hoek van de Klinkenbergerweg en de Arnhemseweg. Als tweede adres vermeldt de peroonskaarrt het adres Dorp 267, en dat is het perceel K617. De Kadastrale Legger leert dat Broers op dat perceel in 1873 een huis heeft gebouwd. Omdat er sprake is van een wijziging aan het onroerend goed (bebouwing met een huis) komt de landmeter van het kadaster langs,. En er ontstaan twee nieuwe kadastrale nummer, K1861 (huis) en K1862 (tuin).
In februari 1883 passeert notaris W.F.J. Fischer de acte met het nummer 1993, waarmee Broers de door hem gebouwde villa, die dan de naam Home draagt, verkoopt aan Hendrikus Schuurman
Er bestaat een foto van de villa Home, echter wordt hij ten onrechte in de beschrijvig aangeduid als Beukbergen. De foto bevindt zich in de collectie van de vereniging Oud ede, het nummer is HME311602.
De foto is gemaakt vóór 1903, want in 1902 staakte de firma Brainich en Leusing haar activiteiten. Van de naam Beukbergen was toen nog geen sprake, de villa droeg de naam Home.
Johan Wilhelm Schuurman is ingeschreven in Ede op 4 juni 1883 op het adres Dorp 267. Hij kwam uit GV, d.i. Geldersch Veenendaal
We weten dit uit de hiervoor genoemde verkoopakte d.d. 20 februari 1883 (W.F.J. Fischer, nr..2172, waarbij W.H.D. Broers het met name genoemde buitenverblijf Home, gelegen aan de Stationsweg te Ede, verkoopt aan Hendrikus Schuurman. Deze Hendrikus was de zoon van Johan Wilhelm. In hetzelfde jaar gaat vader Johan Wilhelm in Home wonen. De indruk bestaat dat Hendrikus de villa gekocht heeft als onderkomen voor zijn dan al redeljk op leeftijd zijnde vader.
Want op 26 augustus 1885 verschijnt in Het nieuws van den dag een advertentie, waarin J. W. Schuurman, wonende te Ede in villa Home een jufffrouw van gezelschap vraagt die hem zo nodig ook wil verplegen. J.W. was geboren in 1812, en waarschijnlijk tobbend met zijn gezondheid, gelet op dat zoo noodig te verplegen.
Lang duurde dat verplegen niet, want op 26 december 1885 overleed mr. Jan Willem. En in 1886 verkoopt Hendrikus Schuurman de villa weer, aan Antoinetta Jacoba Hoijnck van Papendrecht (W.F.J. Fischer, aktenummer 2793 d.d. 2 maart 1886. Artikelnummer van de legger: 2811).
In 1886 bewoont zij Home aan de Stationsweg, in 1888 vertrekt zij naar Nieuwer Amstel, om in 1889 terug te keren naar de Stationsweg. Vervolgens verhuist zij in 1891 was naar Geldersch Veenendaal, om in 1898, ruim zeven jaar later, terug te keren naar Ede, echter ditmaal naar het adres Dorp 354 (voorheen Dorp 238).
Dat was de villa Maria Ottolina (later Chasselay genoemd) van Hendrikus Schuurman, die verhuurd was aan Sophia Genis, directrice van de Inrichtng voor Zenuwzwakke Dames in Ede.
Het adres in april 1900, Dorp 14, is een adres in Gelders Veenendaal, waar zij van 1900 (na het vertrek van Genis naar Oosterbeek) tot 1904 gewoond heeft..
Maar op 2 juni 1904 verhuist zij naar de gemeente Renkum, dat zal naar Antigone in Oosterbeek (gemeente Renkum) geweest zijn, waarin Sophia ook een inrichting voor zenuwzwakke dames exploiteerde, die tot 1900 onder leiding stond van haar jongere zuster Jeanette. Toen Jeanette in dat jaar overleed deed Sophia haar Edese activiteiten over aan dr. Mensonides, en vertrok naar Oosterbeek om daar de leiding over te nemen.
In 1903 verkoopt Antoinette de villa Home aan de toenmalige burgemeester van Ede, Jonkheer Op ten Noort (leggerartikel nummer 3332, WFJ Fischer aktenummer 6200 d.d. 2 maart 1903)) Blijkens de acte is Home tot 1 april van dat jaar verhuurd aan dr. Mensonides, die in 1900 de zaken (inclusief de huur van Home) van Genis had overgenomen. Genis had Home kennelijk van Antoinette Hoijnck van Papendrecht gehuurd (De echtgenoot van Antoinette overleed in Gheel (België), waar een grote psychiatrische inrichtingg evestigd was (en is), en waar hij kennelijk met zijn echtgenote hulp zocht voor haar problemen. Genis nam namelijk alleen vrouwelijke patiënten op, en van haar echtgenoot is geen persoonskaart te vinden, dus ligt de veronderstelling voor de hand dat Antoinette psychische problemen had, en bij Sophia Genis in Ede was beland.
Dat Antoinette bij Sophia kwam kan komen door haar verblijf in Nieuwer Amstel. Daar stond immers het Buitengasthuis, waar Sophia als hoofdverpleegster met patiënten met psychische problemen had gewerkt. Ook ten tijde van het verblijf van Antoinette.
Hendrikus woonde in 1881 op het adres Dorp 238 (Maria Ottolina, het latere Chasselay), vervolgens vanaf 20 april 1882 in Geldersch Veenendaal, om per 10 juli 1882 weer terug te keren naar Maria Ottolina, en per 5 november 1888 weer in Geldersch Veenendaal te worden ingeschreven.
Op ten Noort laat het huis, na afloop van de huurperiode, verbouwen., Er wordt een verdieping aaan toegevoegd,en het pand wort ook naar achteren uitgebreid. Het kreeg toen de vorm die het beste bekend is gebleven..
Op ten Noort, op zijn beurt, verkoopt het huis aan dr. van Leeuwen. Het droeg toen volgens de akte de naam Beukbergen, die er kennelijk door Op ten Noort aan gegeven was. Want hij had het immers met de naam Home gekocht.
En Sophia Genis? Die kwam in 1889 naar Ede, huurde het pand dat rond die tijd Ruimzicht zou gaan heten. Maar zij huurde ook Home, van Antoinette Hoijink van Papendrecht. En zij huurde ook Maria Ottolina het latere Chasselay), van Hendrikus Schuurman.
Jan Kijlstra
08/10/2019