Het Spartagebouw
In de twintiger jaren was het in ons dorp, wat bemoeienis door de overheid met sport betreft, maar matig gesteld. Het toenmalige gemeentebestuur huldigde het standpunt: voor dergelijke zaken geen màn en geen cènt. Dus nog geen sprake van gemeentelijke sportvelden of zalen, al bevond zich aan de Berkenlaan een rijksschermzaal ten behoeve van militairen, tevens gymnastieklokaal, waar ook burgers terecht konden. ·
De Christelijke Gymnastiekvereniging DOK heeft daarvan in haar beginjaren nog gebruik gemaakt. De oudste plaatselijke gymvereniging, Sparta, opgericht in 1896, zwierf van de ene oefengelegenheid naar de andere: het koetshuis van "De Posthoorn", de openbare MULO-school op de Markt, de vaktekenschool aan de Breelaan, om het daarbij maar te laten.
Het ledental was nog wel bescheiden, maar telkens dat gesleep met de zware toestellen begon toch te vervelen. Daarom besloot het bestuur, gesteund door renteloze aandelen, in 1923 over te gaan tot het bouwen van een eigen oefenlokaal. Een speciaal aangestelde bouwcommissie toog met succes aan het werk.
Aan de Maanderweg achter de Evangelisch-Lutherse kerk verrees een ruime zaal met bovenwoning voor een concierge en op 26 november 1924 werd de gymzaal officieel in gebruik genomen. De zaal, al spoedig bekend als "Het Spartagebouw", werd al gauw een begrip in ons dorp. Naast de oefenavonden deed hij dienst voor alle mogelijke bijeenkomsten: lezingen, bazaars, tentoonstellingen, dansavonden, etc,
Aan al deze zaken bewaarden vroeger vele, oudere, Edenaren prettige herinneringen.
Concierge Van der Elst had de eerste tien jaar de handen vol de verhuur tot ieders voldoening te regelen. Mede door de economische crisis in de jaren jaren liepen de inkomsten terug en werd er met verlies gewerkt. Inmiddels was gymnastiekonderwijs op openbare scholen tot verplicht leervak aangewezen. Als laatste redmiddel werd het pand overdag aan de gemeente verhuurd, die over geen enkele gymnastiekzaal beschikte. (NB: dit is niet correct, bij de Openbare Lagere School aan de Kerkweg was al eerder de eerste gemeentelijke gymnastiekzaal gebouwd J.K.)
Die verhuur an de gemeente bracht weliswaar verlichting, maar met het uitbreken van de oorlog verdween elk perspectief. De commissie van beheer bood in december 1940 de gemeente het gebouw aan voor 17 duizend gulden. B en W voelden er wel wat voor. Kopen zou op de duur voordeliger zijn dan huren. Wel probeerde het college nog wat te pingelen. Er werd een bod uitgebracht van 16 duizend gulden voor het gebouw, met inbegrip van alle turntoestellen, waarmee de commissie uiteindelijk, zij het noodgedwongen, accoord ging.
Zonder hoofdelijke stemming werd het voorstel van B en W tijdens de raadsvergadering van 21 maart 1941 aangenomen en zo kwam in bezit van de gemeente. Men zou er niet lang plezier van hebben. Tijdens het bombardement van 17 september 1944 werd het gebouw in een puinhoop veranderd.
Van wederopbouw na de bevrijding bleek nog geen sprake. Woningbouw had begrijpelijkerwijs voorrang. Op aanraden van de toenmalige, vooruitziende, rentmeester van de Evangelisch Lutherse kerk, de heer G. van Otterlo, kocht de Lutherse gemeente de grond om er in 1963 een kerkelijk centrum te bouwen. Opnieuw staat er dus op deze plaats weer een ontmoetingsgebouw, al is de opzet ervan een andere dan van het vroegere Spartagebouw.
H. J. Nijenhuis, Edese Courant, 26 januari 1985